خانە کتاب كُردی
نهمین نمایشگاه کتاب کردستان در گفتگو با عبید رستمی مدیر اجرایی نمایشگاه
“کتاب دانش می دهد، آگاهی می بخشد و بینش می آفریند”
خانه کتاب کُردی در نمایشگاه کتاب سنندج در روز پایانی این رویداد فرهنگی میزبان آقای عبید رستمی معاون فرهنگی و رسانه ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان و مدیر اجرایی نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب کردستان بود تا در مصاحبه ای مفصل ضمن ارزیابی نهمین نمایشگاه کتاب کردستان، در مورد برنامه های فرهنگی استان کردستان نیز گفت و گویی داشته باشیم، در ادامه می توانید مشروح این گفتگو را بخوانید:
خانه کتاب کُردی: آقای رستمی از طرف خانه کتاب کُردی از زحمات و تلاش بی دریغ شما و همکارانتان در ایام برگزاری نمایشگاه قدردانی می کنیم و در آغاز سخن مایلیم نظر شما را درباره نمایشگاه نهم بدانیم؟
عبید رستمی: خوشحالم که توانستیم نهمین نمایشگاه کتاب را با موفقیت برگزار کنیم. همانطور که مستحضرید این رویداد ماحصل تلاش تیمی چند ده نفره است متشکل از همکاران اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، گروهی از اساتید دانشگاه، روشنفکران، ناشران، کتاب فروشان، مولفان، توزیع کنندگان کتاب و موسسه نمایشگاه های فرهنگی ایران که در تلاشی شبانه روزی نزدیک به سه ماه برای برگزاری نمایشگاه به بهترین شکل ممکن تلاش نمودند. به نظر بنده از اینکه توانستیم از اسفند ۹۶ تا اکنون در اداره فرهنگ و ارشاد استان سه نمایشگاه برگزار کنیم اقدامی فوق العاده مثبت و خاص هست که از طرف مردم نیز بخوبی مورد استقبال قرار گرفت. همانطور که شما هم شاهد بودی افرادی مختلف از تمام اقشار در نمایشگاه حضور داشتند، در حالیکه اگر جشنواره تیاتر برگزار شود فقط افرادی که علاقه مند در این زمینه هستند حضور پیدا می کنند یا جشنواره سینما یا موسیقی باشد فقط طیف خاصی را خواهیم دید، اما چون کتاب حوزه ای گسترده دارد و علاقه مندانی در تمام اقشار دارد، از بچه دبستانی تا کهنسال و کاسب یا دانشجو تا استاد دانشگاه و… حضور پیدا می کنند. در نمایشگاه شاهد حضور خانوادهایی بودیم که به اتفاق هم حضور داشتند و هر عضوی کتاب مدنظر خود را میخرید این موارد همه تاثیر گذار است و می تواند کمکی برای ارتقا فرهنگ عمومی جامعه و ارتقا فرهنگ کتاب و کتابخوانی در سطح جامعه باشد. برآورد اولیه ما این است که استقبال خوبی شد و برای فروش هم همانطور که مستحضرید نصف روز مانده به پایان نمایشگاه بن خرید تمام شد و همانطور که شاهد هستید در ساعت پایانی نمایشگاه همچنان استقبال پرشور بود و مردم تقاضای تمدید ساعت نمایشگاه را دارند. به کلی معتقدم که اتفاق مثبت و خوبی بوده و انعکاس خوبی در جامعه داشته و این جای تقدیر دارد هم برای برگزارکنندگان و هم برای شما و تمام خبرنگارانی که در این حوزه تلاش و فعالیت داشتند.
خانه کتاب کُردی: یکی از نقدهای اساسی که بر این دوره نمایشگاه وارد بود، عدم حضور انتشارات تراز اول کشور، همچون نی، قطره چشمه و … بود، علت این عدم حضور چیست؟
عبید رستمی: بخشی از انتشاراتی هایی که نام برده شد، در هیچ نمایشگاهی شرکت نمی کنند حتی در نمایشگاه بین المللی تهران هم شرکت نمی کنند، بخشی هم جدا از چاپ وارد حوزه توزیع شده اند. ما بر حسب وظیفه از ناشرین خوب کشور برای حضور دعوت می کنیم. این ناشرین که نام بردید جزو ناشرین خوب و تراز اول کشور هستند ما هم از حضورشان در نمایشگاه استقبال می کنیم حتی بنده به یکی از کتاب فروش ها در سنندج زحمت دادم که با آنها گفتگو کند و به ایشان نمایندگی اعطا کنند و حتی زحمت حضور در نمایشگاه را نداشته باشند اما قبول نکردند. این به سیستم مدیریت انتشارات برمی گردد که برای ما هم قابل احترام است. با این وجود ما از اینکه در تمام بخش ها کتاب باشد غافل نشدیم، یعنی مثلا اگر نشر قطره در حوزه کتاب هنری خیلی فعال هست اگر این نشر حاضر نشده، ناشرینی که در حوزه هنر فعال هستند در نمایشگاه حضور دارند و جای خالی آنها پر شده است. در کنار این موضوع اگر توجه داشته باشید تنوعی که در نمایشگاه هست تمام سلایق را در بر گرفته است. نمی توانیم بگوییم که نمایشگاه جامع هست چون ما ۱۳۰۰ متر فضا در اختیار داریم قطعاً اگر مثل استانهای دیگر ۲۰۰۰ متر زمین در اختیارمان بود مطمئنا تعداد ناشرین بیشتر دعوت می کردیم اما با بضاعت وضع موجود سعی کردیم که طراحی غرفه امسال خوب باشه و فضای بیشتری در اختیار ناشرین گذاشتیم، و تمام برنامه های جانبی، مدیریت دبیرخانه و غرفه هایی که سال گذشته در اختیار مدیریت بود همه را به فضای خارج از سالن اصلی منتقل کردیم برای اینکه فضا به تمامی در اختیار ناشران باشد.
خانه کتاب کُردی: در میان سخنانتان به موضوع مهمی اشاره کردید که ما هم همیشه در مصاحبه هایمان با مسولین به آن اشاره داشته ایم. آن هم محل برگزاری نمایشگاه های بین اللملی شهر سنندج هست که مطابق استانداردها، فضای مناسب و در خور شان استان سنندج نیست. آیا مطلع هستید که هیچ برنامه ای یا راهکاری برای حل این معضل تدارک دیده شده و اینکه امسال در زمینه گردشگری سنندج یکی از مراکز اصلی گردشگری و توریسم ایران معرفی شده، آیا هیچ برنامه و راهکاری هست برای اینکه بتوان شاهد ارتقای سطح کیفیت نمایشگاه های بین المللی استان کردستان بود؟
عبید رستمی : توسعه زمانی اتفاق می افتد که تمام بخش ها را با هم ارتقا بدهیم، زمانی که بخشی از فرهنگ ارتقا پیدا می کنند و بخش دیگر ارتقا پیدا نکند تاخر فرهنگی به وجود می آیید. این تاخر فرهنگی سبب می شود بخش مادی فرهنگ رشد نکند و بخش معنوی رشد داشته باشد، این مسئله در این زمان و با سرعت سریع تکنولوژی و اطلاعاتی که ما زندگی می کنیم برایمان پر ریسک هست. شما هم مطلعید سرانه مطالعه پایین هست، سرانه فضای فرهنگی پایین هست، قاعدتاً مدیران بالا دست چه در وزارتخانه، چه در استانداری حتماً و باید در فکر ایجاد فضای مناسب برای برگزاری نمایشگاه باشند. بنده بالشخصه معتقدم که این مکان که زحماتی هم برای بهتر شدن کیفیت آن انجام شده، واقعا در شان فرهنگ مردم ما و تلاش های فرهنگی کل مجموعه مدیران که در استان و در حوزه فرهنگ فعالیت دلسوزانه ی دارند، نیست. اگر رصدی بر کارها و فعالیت های فرهنگی استان سنندج داشته باشید به جرات می گویم با ۵ استان تراز اول کشور رقابت می کنیم، بعید می دانم در کل سال در تمام کشور در ادارات فرهنگ و ارشاد اقدامی تاثیرگذار و بین المللی مثل کنگره مشاهیر کُرد اتفاق افتاده باشد، این کار بین المللی و فوق العاده بزرگی بود. در کنار این جشنواره تئاتر خیابانی مریوان که برگزار می شود می بینید قریب به ۵۰۰ مهمان خارج از استان حضور پیدا می کنند، هفت تا هشت گروه خارجی حضور پیدا می کنند، اساتید تراز اول و هنرمندان و هنرجویان تراز اول کشور را به جشنواره دعوت میکنند. تمامی این اقدامات نیازمند بودجه و فضای مناسب برای اجراست، لذا سپاسگزار آقای استاندار و مدیر سازمان برنامه و بودجه استان اقای نصرالهی زاده هستیم که با اهتمام ویژه تلاش دارند در سریعترین زمان ممکن، تالار فرهنگ روبروی ساختمان استانداری افتتاح شود. این مکان اگر افتتاح شود بخشی از مشکلات ما هم حل می شود، چون سالن با ظرفیت ۱۴۰۰ نفری امکانی فراهم میکند تا بیشتر برنامه های ما در آن مکان با کیفیت بهتر اجرا شود. منتهی منکر این نیستم کارهای فرهنگی ما فقط بعد معنوی نیست حتما باید تلاش شود بعد مادی این قضیه که شامل تکنولوژی و امکانات سخت افزاری که در اختیار هنرمندان، ناشران و چاپخانه های ما باشد، باید قرار بگیرد. تا جایی که بنده اطلاع دارم و آقای استاندار بیان کردند، زمین به رایگان و وام به بخش خصوصی واگذار شده و اتاق بازرگانی هم موظف شده تا پایان سال برای تعیین تکلیف وضعیت نمایشگاههای دائمی در استان کُردستان اقدام کنند و از شما تقاضا دارم به عنوان خبرنگاران مطالبه گر و همکارانتان که همیشه از این حوزه پشتیبانی کرده اید در این حوزه مطالبه گر باشید که زودتر به نتیجه برسد.
خانه کتاب کُردی: یکی از خصوصیات بارز نمایشگاه کتاب در استان کُردستان اینست که، نمایشگاه کتاب سنندج همیشه محل خاصی برای معرفی و نمایش کتابهای کُردی بوده، اعم از کتابهایی که در انتشارات داخل چاپ می شوند، و کتابهای متعلق به انتشارات اقلیم کُردستان عراق. با این حال جای بعضی از انتشارات استانهای همسایه با استان کُردستان از قبیل کرمانشاه و آذربایجان غربی خالی، علت این عدم حضور به چه بر میگردد؟
عبید رستمی: تمام تلاش ما اینست که حتما بخش کُردی فعال و خوبی در نمایشگاه داشته باشیم، امسال هم از ناشرین اقلیم کردستان دعوت کردیم که در مجموع ۱۳ ناشر به همراه وزارت فرهنگ اقلیم کردستان با همراهی، دکتر سالار عثمان معاون وزیر فرهنگ و جوانان اقلیم کردستان در نمایشگاه حضور داشتند و از نمایشگاه هم کاملاً رضایت داشتند. ما این اقدامات را برای خدمت به زبان بزرگ کُردی وظیفه خود میشماریم و به پیشرفت موضوعاتی مثل داستان، رمان، نمایشنامه و… موجب شود زبان کُردی از حوزه شفاهی خارج و مکتوب شود کمک می کنیم. یکی از مشکلات اصلی در فرهنگ کُردی تکیه بیشتر بر شفاهیات بوده است اگر بخواهیم در طول تاریخ زنده بمانیم لازم هست روایت های سینه به سینه و شفاهی را مکتوب کنیم و این مکتوبات در کتابخانه های ملی ما ثبت و در دسترس باشند. آن قسم از سوال که چرا انتشارات استانهای همجوار در نمایشگاه حاضر نیستند، ما از طریق موسسات نمایشگاهها فراخوان دادیم، ناشرانی که علاقمند بودند ثبت نام کردند، با توجه به اینکه این استانها هم برنامه نمایشگاه استانی دارند شاید این ناشرین برای حضور در نمایشگاه های استانی خود برنامه داشته باشند. اتفاقا امسال یکی از برنامه هایی ویژه که داشتیم برگزاری شب شعری برای کرمانشاه و ایلام بود و شاعران استان کردستان را با تمام توانی که داشتند در برنامه قرار ندادیم و تقاضا کردیم که میزبان شاعران خوب ایلام و کرمانشاه باشند و خوشبختانه ۷ شاعر حضور داشتند و استقبال خاصی شد. اما باید همه تلاش کنیم برای اینکه اتفاقاتی که در حوزه شعر و داستان و ادبیات و نمایشنامه در کُردستان و زبان کُردی رخ میدهد را مکتوب کنیم. در چند سال اخیر یک سری از ناشرین ویژه در استان کُردستان اقدامات و فعالیت بسیار خوبی انجام داده اند، که باید مورد تقدیر قرار گیرند. برای نمونه در تلاش مرکز کُردستان شناسی دانشگاه آزاد، سه جلد از نمایشنامه های کُردی به چاپ رسید که چیزی حدود ۲۷ نمایشنامه از نویسندگان شاخص حوزه نمایش نامه نویسی استان کُردستان در این کتابها به طبع رسید.
خانه کتاب کُردی: یک موضوع که شما هم به طور دقیق به آن اشاره نمودید، اینکه استان کردستان یکی از استانهای فرهنگی کشور ایران است، هرچند که در کشور ایران سرانه کتابخوانی پایین هست اما مطابق آمار سالهای گذشته استان کُردستان و شهر سنندج سرانه مطالعه بالایی را در کشور به خود اختصاص داده بودند، بعنوان متولیان عرصه فرهنگ چه برنامه یی برای نهادینه کردن این توانایی و ظرفیتها دارید؟
عبید رستمی: در این مهم موفق نخواهیم شد مگر اینکه یک جریان فرهنگی ایجاد کنیم، یعنی اگر برنامه های ما بتوانند به یک جریان فرهنگی تبدیل شوند و تاثیر گذار باشند به نظر بنده موفقیت در این مسئله هست و اگر برنامه های کوچک و بدون تاثیر اجرا کنیم فقط هزینه ها از بین رفته و عمر و انرژی تلف شده است. اگر ما برنامه داشته باشیم در حوزه داستان کُردی، شعر کُردی، موسیقی کُردی، در حوزه مشاهیر، در حوزه نشر، در حوزه تقدیر و تجلیل از مولفان و ترغیب مولفان برای تولید بیشتر کتاب به نظر بنده آن زمان موفق هستیم. حالا با توجه به برنامه ریزی که صورت گرفته، اگر به آمار سال گذشته هم نگاهی بیاندازید شفاف بیان کرده است ما جزو آن دسته از نمایشگاه ها در کل کشور هستیم که درصد فروش کتابهای علوم انسانی، علوم دینی و کُردی از کتاب های کمک درسی خیلی بیشتر است، در حالی که در استانهای دیگر روند معکوس است، نتیجه ای که از این قضیه میتوان گرفت اینست که مردم با شناخت و هدف، کتاب هایی را فقط برای مطالعه شخصی و نه درسی تهیه می کنند. از این روست که کتابهای شعر، رمان، داستان و آثار دینی فروش بالایی داشته اند. کتابهای که از ناشران اقلیم کردستان وارد شده اند و حتی ناشران کُردی داخلی فروش بالایی داشته اند، این یکی از خصوصیات بارز تفاوت ما با دیگر استانهاست. دومین مسئله اینست که در ابتدا هم عرض کردم ما ۱۳۰۰ متر فضا در اختیار داریم، منتهی استقبال ۸۵۰۰۰ نفری دوره گذشته و فروش و ویژگی هایی که نمایشگاه دارد تقریبا با نمایشگاهی که در تبریز برگزار می شود با ۲۲۰۰۰ متر فضای نمایشگاهی برابری می کند. این ها همه نشان از این است که مردمان ما مردمانی کتابخوان و دوستدار کتاب هستند، تمام تلاش ما باید در این راستا باشد که کتاب راحت تر و ارزان تر به دست مردم برسد. پایه نمایشگاه بر سی درصد تخفیف بود اما اکثر ناشرین ۴۰ تا ۵۰ درصد تخفیف داشتند، تقریبا اکثر کسانی که از نمایشگاه خارج می شوند حداقل یک جلد کتاب خرید کرده اند و اکثر کتابها غیردرسی و مایحتاج فکری و روحی مطالعه کننده هستند. بخش دیگر این است که ما زبان غنی داریم، که در بیشتر استان ها این زبان خاص نیست. زبان کُردی، زبانی که با آن حرف می زنیم و می نویسیم و شعر می گوییم، با آن ترجمه می کنیم، از گذشته هم این اتفاق در کُردستان افتاده است، از بزرگترین مترجمان ایران ذبیح الله منصوری است که اهل کردستان است، محمد قاضی، ابراهیم یونسی که همگی اهل کردستان هستند بزرگانی که تاثیر بسزایی بر ادبیات داشته اند. جدای از این که کمک به فرهنگ کتاب و کتابخوانی داشته اند کمک بزرگی به فرهنگ کرده اند. این بزرگان مایه افتخار ما هستند، که خارج از مرز های ایران هم شناخته شده اند، این یکی از ثروت های ماست که در حفظ آن باید کوشش کرد.
خانه کتاب کُردی : در پایان اگر پیام یا سخنی دارید، بفرمایید:
عبید رستمی: خیلی خوشحالم از اینکه شاهد این رخدادهای فرهنگی در استان کردستان هستیم. از شما و تمامی همکارانتان که در حوزه اطلاع رسانی انتشار اخبار فرهنگی، مخصوصا شما که به صورت ویژه در حوزه کتاب فعالیت دارید، تشکر می کنم، این تلاش مایه افتخارست و به شما خسته نباشید میگویم. ما و همکارانمان تلاش میکنیم که کتاب مثل گذشته دست مردم باشد و شما هم کمک کنید که بتوانیم در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه تاثیر گذار باشیم، مخصوصاً برای قشر کودک و نوجوان که بیش از این آلوده فضای مجازی نشوند و به سمت کتاب بروند، زیرا کتابست که دانش میدهد اگاهی میبخشد و بینش می آفریند، و در آینده می تواند افراد خلاق و توانمند خلق کند.
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «سایت خانه کتاب کردی” مجاز است.
