خانە کتاب كُردی
همه پدیدآورندگان کتاب در فرایند تولید کتاب موثر هستند
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، همایش «مقایسه چاپ و نشر کتابهای تألیفی و ترجمه» شب گذشته (چهارشنبه ۲۸ مهر) با حضور فریبا نباتی، نویسنده و کارشناس حوزه نشر به عنوان میهمان و برزو سریزدی، کارشناس ـ مجری به صورت آنلاین در صفحه اینستاگرام انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان به نشانی anjomanketabeKodak برگزار شد.
در ابتدای این نشست، فریبا نباتی در سخنانی با اشاره به آمار و اطلاعات کتابهای حوزه کودک و نوجوان گفت: در این بررسی آمار نشر کتابهای از ۱۶ آذر سال ۱۳۹۶ تا ۱۶ آذر سال ۱۳۹۹ را مرور می‌کنیم و بر اساس آن، از ۱۶ آذر ۱۳۹۶ تا ۱۶ آذر سال ۱۳۹۷ حدود پنج هزار و ۲۱۲ عنوان تالیفی و ۲ هزار و ۷۸۹ عنوان ترجمه منتشر شده است که در جمع هشت هزار و چهار عنوان را شامل می‌شود که ۱۵/۶۵ درصد آن مخصوص تالیف است.
وی ادامه داد: در فاصله تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۷ تا ۱۶ آذر سال ۱۳۹۸ نیز حدود چهار هزار و ۱۵ عنوان تالیف و سه هزار و ۵۱ عنوان ترجمه منتشر شده است که مجموع آن‌ها هفت هزار و ۶۶ عنوان را شامل می‌شود که ۸۲/۵۶ درصد آن مختص تالیف است.
نباتی با اشاره به فاصله تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۹۸ تا ۱۶ آذر سال ۱۳۹۹ نیز توضیح داد: در این زمان حدود چهار هزار و ۱۷۳ عنوان تالیف و دو هزار و ۹۲۶ عنوان نیز ترجمه منتشر شده است که جمع نشر شامل هفت هزار و ۹۹ عنوان را شامل می‌شود که نسبت تالیف حدود ۵۸ درصد است.
به گفته وی، طبق آمار سه سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ شاهد هستیم که ۴۵/۶۰ درصد آثار عناوین کودک و نوجوان در بخش تالیف منحصر بوده است.
سختی‌های ترجمه کتاب کودک
در ادامه این نشست، نباتی با اشاره به زمان‌بر بودن روند تولید آثار تالیفی، به طرح مشکلات ترجمه کتاب کودک اشاره کرد و گفت: در حوزه ترجمه مشکلاتی وجود دارد، به عنوان مثال انتخاب کتاب اولین مشکل است، معمولا هر ناشر حرفه‌ای مجراهای خود را برای پیدا کردن کتابها دارد و اینکه کدام کتابها قابلیت ترجمه در فرهنگ و زبان کشور ما را دارد.
نباتی ادامه داد: در این میان انتخاب کتاب سخت است چون فرهنگ آن طرف مرزها بخصوص در اروپا و امریکا که تولید محتوای داستانی بیشتر و عمیق‌تری دارند با ما متفاوت است، از سوی دیگر دسترسی ما به کتابها محدود و عموما از طریق اینترنت است.
وی با بیان اینکه برخی ناشران افرادی برای انتخاب در خارج از کشور دارند، عنوان کرد: با توجه به ظرفیت اینترنت و اطلاعات ارسالی ناشران خارجی از کتابها که محدود است، گاهی از میان کتابهای انتخابی و خریداری شده تعداد زیادی از کتابها از نظر محتوا اصلا قابل ترجمه نیستند.
نباتی با اشاره به بحث دیگری که در این زمینه وجود دارد، توضیح داد: یکی دیگر از مشکلات در بخش ترجمه، مترجم است، زیرا اگرچه گفته می‌شود الان مترجم‌‌های کودک و نوجوان زیاد داریم اما در ادبیات داستانی با توجه به لزوم اشراف مترجمان به زبان مبدا و مقصد و همچنین آشنایی با فرهنگ مبدا و مقصد، مشکلاتی وجود دارد.
وی تاکید کرد: معمولا در انتخاب مترجم مشکلات زیاد است، زیرا گاهی مترجمان حرفه‌ای بسیاری کتابها را کار نمی‌کنند یا دیده شده است که برخی مترجمان، کار را به دانشجویان و افراد مبتدی می‌دهند که ترجمه‌های خوبی هم نیستند.
این نویسنده، مترجم حوزه نشر کودک و نوجوان، با اشاره به مثلث ناشر، پدیدآورنده و مخاطب در پروسه تولید کتاب، گفت: از دیگر مشکلات ما بعد از ترجمه، ویراستار، وزارت ارشاد، تامین کاغذ و زینک و چاپخانه‌ها است به طوری که بسیاری از همکاران ما در بخش بازرگانی در حوزه قیمت گذاری و خرید مواد اولیه با مشکل روبرو هستند که البته این موضوع یک بحث جداگانه می‌طلبد.
وی افزود: اما نکته مهم این است که معمولا در آثار ترجمه شده، ویراستار نقش مهمی دارد، ویراستاری که به صورت علمی ویرایش کند، محتوا و متن را بشناسد، چون ویراستاری که فقط جداسازی ویرگول و نقطه در متن نیست و افرادی که این کار را بشناسند خیلی محدود هستند.
به گفته نباتی، رفع گره در ترجمه کتاب از جمله کارهای یک ویراستار است، یک ویراستار باید با مترجم در ارتباط باشد تا گره‌‌های موجود در متن را در تعامل با او شناسایی و حل کند.
مشکلات تالیف کتاب کودک
وی در بخش دیگری از این نشست درباره مشکلات تالیف کتاب کودک، نیز گفت: تالیف مرارت‌های زیادی دارد، گاهی یک داستان کوتاه یک روزه، گاهی سه روزه و گاهی در مدت یک ماه نوشته مي‌شود اما یک رمان گاهی ماه‌ها زمان می‌برد و یک ناشر باید در پروسه تولید اثر به همه این موارد توجه کند.
نباتی تاکید کرد: پس از نگارش متن نیز ویراستاری، تصویرگری، طراحی جلد و … همه مراحل و هزینه زیادی برای ناشر به همراه دارد که اغلب دیده نمی‌شود.
وی با اشاره به برخی از مشکلات کار گروهی تالیف کتاب در کشور، عنوان کرد: باید بگویم در کشور ما کار گروهی را نه نویسنده و نه تصویرساز نمی‌شناسد و فکر می‌کنند کتاب را نوشته‌اند و تصویرگری کرده‌اند تمام شده است و در نهایت هر سال خواستار درصد سود سالانه خود است، در حالی که اصلا به همین راحتی نیست.
نباتی با بیان اینکه ما در داخل کشور مشکلات زیادی برای تولید کتاب داریم، عنوان کرد: گاهی آثار بسیار خوبی در داخل کشور تولید می‌شود که علاوه بر ایران به دلیل اهمیت بومی بودنش، برای خارج از کشور هم کاربرد دارد ولی همان‌طور که گفتم ما در داخل کشور مشکلاتی داریم که نمی‌شود در بخش تالیف تاثیرگذار است.
وی با اشاره به ورود بخش دولتی به حوزه نشر، گفت: دولت با ورود به حوزه کتاب به بخش خصوصی ظلم می‌کند، آن‌ها با بودجه‌ای که در اختیار دارند کتاب چاپ می‌کنند و رقیب بخش خصوصی هستند و بسیاری از کتابهای خوب معمولا به دلیل عدم توزیع نامناسب و مشکلات دیگر خوب دیده نمی‌شود و به دست مخاطب نمی‌رسد.
نباتی تاکید کرد: زمان‌بر بودن کتاب تالیفی سختی زیادی به همراه دارد مثل تصویرگری آثار، گاهی تصویری سفارش داده می‌شود اما طراح در تولید آن تعلل می‌کند و برای طراحی و تولید آن مشکلات زیادی به وجود می‌آید و ناشر گاهی ماه‌ها منتظر آماده‌سازی می‌ماند.
لزوم توجه به علوم انسانی
نباتی با بیان اینکه هدف بسیاری از ناشران در حوزه کودک و نوجوان تعالی فرهنگی است، عنوان کرد: ما امروز در جایی قرار گرفتیم که حوزه علوم انسانی و ادبیات دائم در حال تضعیف شدن است اما در حوزه تکنولوژی سرمایه‌گذاری کلان می‌شود و شکست می‌خورند در حالی که در حوزه علوم انسانی که پیشینه و سابقه داریم سرمایه‌گذاری نمي‌شود.
به گفته وی، در حوزه شعر و ادبیات ما جایگاه بین‌المللی بسیار خوبی داریم و شعرا و نویسندگان خوش‌نام و پرآوازه‌ای دردنیا داریم اما هیچ وقت به این حوزه توجه زیادی نمی‌شود.
نباتی با اشاره به فعالیت ناشران و ورود آن‌ها به حوزه نشر گفت: ناشران عمر خود را در این حوزه گذاشته‌اند؛ سرمایه، ایده و مدیریت می‌گذارند، ناشر فقط نشر کننده کتاب نویسندگان نیست بلکه مدیریت و شمی که آن‌ها در کار دارند مهم است و اهمیت دارند و پدیدآورندگان باید به این موضوع توجه کنند.
وی همچنین درباره مزیت‌های کتاب ترجمه شده کودک و نوجوان نیز گفت: ترجمه تداخل دو زبان و فرهنگ است، با آثار ترجمه شده شما به جاهایی می‌روی که قبلا نرفته‌ای، با فکرها و فرهنگی که آشنا نیستی، آشنا می‌شوی و دنیای جدیدی را کشف می‌کنی.
وی با بیان اینکه توصیف و روایت از مکان‌های ناشناخته از ویژگی‌های ترجمه است، افزود: زمانی که ناشر یک اثر خوب را برای ترجمه انتخاب می‌کند و منتشر می‌شود این کار و سرمایه‌گذاری مناسب روی آن برای ناشر هم ارزشمند است، زیرا مخاطب به دنبال آن می‌رود و کار پرفروش می‌شود.
نباتی تاکید کرد: کتابهای خود معمولا بهتر دیده می‌شوند، هر چند از سوی دیگر برخی افراد از نظر اقتصادی نسبتا ارزان‌تر است اما مخاطب معمولا کتاب ترجمه دوست دارد.
وی همچنین درباره مزایای آثار تالیفی، توضیح داد: تالیف نیز مزایایی دارد، اگر قبول کنیم که معمولا درجه‌بندی در محتوای کار، نویسنده و ناشر اثر دارد، در تالیف یک انرژی مضاعف در تعامل با نویسنده و تصویرگر می‌گذارید.
نباتی ادامه داد: نباید فراموش کنیم که هماهنگی نویسنده، ویراستار و تصویرگر نیز از جمله نکاتی است که باید یک ناشر انجام بدهد و مزیتش این است که از بوم و وطن و فرهنگ خودت چیزی را بیرون مي‌کشی و به مخاطبت می‌دهی که از آن بی‌اطلاع بوده است.
نباتی در این زمینه توضیح داد: در آثار تالیفی اغلب نویسنده زوایای مختلفی از مکان‌های بومی و محلی به مخاطب می‌دهد یا چیزهایی را که از آن خبر نداری را به او می‌دهد و در کل دنیا را از ژرفا و عمق به مخاطب عرضه می‌کند.
نباتی همچنین در پایان خاطرنشان کرد: پدیدآورندگان باید بدانند در فرایند تولید اثر همه ما با هم موثر هستیم و وقتی کار خوب و ماندگار به دست به مخاطب رسید، این پیوستگی زیبا است. البته الان این کار توسط برخی نویسندگان خوب مدتی است انجام شده است و امیدوارم که ادامه داشته باشد.
منبع: خبرگزاری خانه کتاب ایران (ایبنا)
