خانە کتاب كُردی
حک «قلم هه ژار» بر شش کتاب کُردی
گزارش از توفیق رفیعی
«جایزه قلم هەژار» معتبرین جایزه حوزه کتاب کُردی درجهان، برترین‌هایش را معرفی کرد.
* کتابهای برتر انتخاب شده«جایزه قلم هەژار» تالیف نویسندگان کُرد ساکن استرالیا و مناطق کردنشین کشور‌های ترکیه، عراق و ایران هستند.
«جایزه قلم هه‌ژار» پس از دو روز هم‌اندیشی و تعامل فکری در سطح ملی و جهانی صدها اندیشه ورز، با معرفی آثار نویسندگان برتر، شامگاه پنجشبنه ۸ خردادماه، در دانشگاه کردستان میزبان این رخداد بزرگ فرهنگی، به کار خود پایان داد.
هیأت داوران جایزه قلم هه‌ژار از میان ۹۴۱ اثر رسیده در۱۴ حوزه‌ی پژوهش ادبی، تصحیح متن، فولکلور، سینما، تحلیل سیاسی- اجتماعی، شعر، تاریخ هنر، فرهنگ نویسی، دینی عرفانی، تاریخ، تحلیل رمان، ترجمه، ترجمه کودکان و ادب کودکان شش اثر «برتر» را معرفی و ۳۲ اثر را « شایسته تقدیر» شناخت. داوری آثار توسط ۸۰ شخصیت علمی و آکادمیک انجام شد.
کتابهای برتر انتخاب شده از نویسندگان کرد ساکن استرالیا و مناطق کردنشین کشور‌های ترکیه، عراق و ایران هستند.
برترین‌های اولین دوره جایزه قلم هەژار، عموما همگی مرد هستند. جبار جمال غریب از هه ولیر، اسماعیل شمس از تهران، محمد کمال از ملبورن استرالیا، عبدالرحمن اداک از ماردین ترکیه، صلاح الدین پایانیانی از مهاباد و علی رحمتی از بجنورد برترین اولین دوره جایزه قلم هەژار شاخته شدند.
آرای هیأت داوران نشان می‌دهد، در اولین دوره این جایزه هیچ نویسنده‌ای از استان‌های کُردنشین ایلام، کردستان و کرمانشاه حایز مقام برتر نشدند.
جشنواره جایزه قلم هه‌ژار به همت استانداری کردستان، دانشگاه کردستان و شبکه سحربرگزار شد. قرار است این جایزه سالانه برگزار و به بهترین آثار تولید شده توسط نویسندگان کُرد در جهان اهدا شود.
امید می رود اهدای جایزه قلم هه‌ژارگامی بلند در بهبود آثار قلمی نویسندگان کُرد و رقابتی سازنده در اندیشه وران و نویسندگان و جامعه فکری و فرهنگی کردان را دامن زند.
معرفی برترین‌ها
۱.رمان
براساس رای داوران، در بخش « رمان » کتاب « که‌وتنی ئاسمانه‌کان » به معنی سقوط آسمان‌ها نوشته‌ی « جبار جمال غریب » از هه ولیر در اقلیم کردستنان عنوان بهترین اثر رمان جایز اول جایزه قلم هه‌ژار را دریافت کرد.
جبار جمال غریب، سال ۱۹۶۱میلادی در شهر «قلادزه» دراقلیم کردستان متولد شد. اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰ داستان‌نویسی را آغاز کرد. در ابتدای دهه‌ی ۱۹۹۰میلادی به نوشتن رمان کوتاه پرداخت و سپس اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰ به رمان‌نویسی روی آورد و در مهمترین جشنواره فرهنگی کُرد‌ها، توانست در جای اول رمان‌نویسان کرد جهان جایزه معتبر قلم هەژار را از آن خود کند.
۲. تاریخ
داوران مسئول بررسی کتابهای حوزه تاریخ، از میان آثار ارسال شده به دبیرخانه جایزه قلم هەژار، کتاب «بووژانه‌وی کورد» به معنی ظهور کرد نوشته‌ی دکتر « اسماعیل شمس » را برترین اثر تاریخی شناخت و جایزه اول قلم هەژار در حوزه تاریخ را به این نویسنده پرکار پاوه‌ای ساکن تهران اهدا کرد.
اسماعیل شمس متولد سال ۱۳۵۴ شهرستان پاوه است. سال ۱۳۷۲ وارد دانشگاه خوارزمی تهران شد وکارشناسی خود را در رشته تاریخ از آنجا دریافت کرد. پس از آن تحصیلات کارشناسی ارشد و دکترای خود را در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳٨۴ در دانشگاه‌های تهران و تربیت مدرس به انجام رساند و در سال ۱۳٨۵ همکاری با مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی را آغاز کرد. او هم اکنون عضو هیٲت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در تهران است. او تاکنون شش کتاب تألیف و ۲۵ مقاله پژوهشی در مجلات معتبر در حوزه تاریخ منتشر کرده است.
۳. فلسفه
داوران بخش « فلسفه »، « کوی به‌رهه‌مه‌کان » به معنی مجموعه آثار نوشته‌ی « محمد کمال » از کشور استرالیا را به عنوان بهترین آثار حوزه فلسفه شناخت و جایز اول اولین دوره جایزه قلم هه‌ژار را به او اهدا کردند.
کمال محمد از نویسندگان پرکار کُرد در حوزه فلسفه است. پروفسور محمد کمال دانشیار معارف اسلامی مؤسسه آسیا در دانشگاه ملبورن استرالیا است. فلسفه هنر، فلسفه کانت، فلسفه افلاطون و متافیزیک ارسطو بخشی از آثار او به زبان کردی است.
۴. نقد ادبی
اما، در بخش ادبی، داوران جایزه قلم هەژار پس از بررسی آثار رسیده به دبیرخانه، درمجموع با اکثریت آرا، کتاب «ته‌شه‌یین نه‌زمی» به معنی نظم انفجار را حایز دریافت جایزه قلم هەژار شناختند و در آیین اهدای هدایا، تندیس و لوح سپاس را به « عبدالرحمن ئاداک » خالق این اثر اهدا کردند.
عبدالرحمن اداک استاد ادبیات کُردی، دانشگاه ماردین ارتوکلو، ترکیه وعضو تحریریه دوفصلنامه پژوهشی مطالعات کُردی است.
۵. فرهنگ عمومی
داوران جایزه قلم هەژاردر بخش فرهنگ عمومی، کتاب «فه‌رهه‌نگی‌زاره‌کی موکریان» به معنی «فرهنگ شفاهی موکریان» نوشته «صلاح‌الدین پایانیانی» از مهاباد را اثر برگزیده اعلام کرد.
صلاح‌الدین پایانیانی متولد ۲۰ فروردین ۱۳۵۷ مهاباد است. او پژوهش‌های خود را در حوزهٔ‌های فرهنگی و جغرافیایی مُکریان پیگیری می‌کند. «فه‌رهه‌نگی‌زاره‌کی موکریان» مجموعه‌ای ۱۵ جلدی و حاصل بیست سال تلاش و کوشش پژوهشی این نویسنده پرکار مهابادی است. جلد اول آن سال ۱۳۸۵ و جلد پانزدهم، نوروز ۱۴۰۳ منتشر شدند.
۶. مردم‌شناسی
داوران جایزه قلم هەژار،همچنین در حوزه مردم‌شناسی، پس از بررسی آثار ارسالی به دبیرخانه، کتاب «فرهنگ قومی شهر‌ها و روستا‌های خراسان شمالی» نوشته « علی رحمتی » از بجنورد را به عنوان یکی از شش اثر برگزیده تحقیقی این جشنواره برتر شناخت.
علی رحمتی متولد سال ۴۵ یکی از روستا‌های بجنورد است و دکترای تاریخ دارد. اوعضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد است. می‌گوید افزون از ۴۰ سال است که به تحقیق و پژوهش در حوزه تاریخ مشغول است و۱۰ جلد کتاب و۳۰ مقاله در زمینه‌های تاریخ، جغرافیا و تاریخ ادبیات کرد‌های خراسان تآلیف ومنتشر کرده است.
برگزیدگان این رویداد علاوه بر دریافت تندیس طلایی جایزه قلم هه‌ژار، جایزه نقدی به ارزش ۲ میلیارد ریال دریافت کردند.
شایستگان تقدیر
از دیگرسو، هیات داوران جایزه قلم هەژار با معرفی آثار «شایسته تقدیر»، دایره افراد بهره مند از جایزه قلم هەژار را گسترش دادند و به همین دلیل، علاوه بر معرفی شش اثر برتر، از آثار ۳۲ نویسنده با عنوان شایسته تقدیر در ۱۴ حوزه به شرح زیر تقدیر کردند. به آثار شایسته تقدیر در هر بخش ۲۵۰ ریال و تندیس نقره ای جایزه قلم هه ژار اهدا شد.
- پژوهش ادبی
در این حوزه از «علی رضا خانی» مولف کتاب «رشنه‌ی وای شه‌ماڵ» و « بهناز دلشاد» به جهت
« تحلیل شعر شاکه و خان‌مه‌نسوور» جداگانه تقدیر شد.
- تصحیح متن
در حوزه تصحیح متن نیز «گنجینه متون ادبی زاگرس» اثر «سیدآرمان حسینی » تقدیر شد.
- فولکلور
در حوزه فولکلور دو کتاب «به صورت مشترک» شایسته تقدیر دانسته شد. در این حوزه از « ابراهیم احمدی» صاحب اثر « ڕاسی ناوچەی لەیلاخ » و« کورش امینی» نویسنده «افسانه‌های دیار ما » بصورت مشترک تقدیر شد.
- سینما
در حوزه سینما از «خسرو سینا» برای کتاب «هویت فرهنگی و سینمای کُرد» تقدیر شد.
- تحلیل سیاسی اجتماعی
در حوزه تحلیل سیاسی- اجتماعی، داوران جایزه قلم هەژار، اثر«حه‌وته‌وانه» تالیف دکتر صلاح الدین خدیو» از مهاباد را شایسته تقدیر دانست.
- شعر
درحوزه شعر، از بیشترین افراد نسبت به حوزه های دیگر تقدیر شد. در این حوزه از ۷ نفر تجلیل شد. براساس رای داوران، نخست از « رحیم لقمانی» برای کتاب « زامستان و پشکۆی هاوار» و« سعید نجاری» برای کتاب « ده‌سنوێژی شیعر » به صورت مشترک تقدیر شد.
همچنین « علیرضا سپاهی لائین» برای اثر« مینا ماڵ » و« یونس رضایی» برای کتاب «سوێند بە فورات» به صورت مشترک تقدیر شدند. نیز،« علی الفتی» برای کتاب « ئاڤراندن » و« رئوف محمودپور» صاحب کتاب شعر «شێعرێووەنا پەڕ جە شاری» شایسته تقدیر دانسته شدند.
« چه‌مێ بارانێ » اثر «به‌رکه‌ن به‌ره‌هـ » اثر شعری بود که به تنهایی تندیس و جایزه شعر « شایسته تقدیر» را دریافت کرد.
- تاریخ هنر
در حوزه خلق آثار تاریخ هنر هیات داوران یک اثر را شایسته تقدیر تشخیص داد. از این رو از « میکاییل رحمانی» نویسنده کتاب « تاریخ هنر کردستان » تقدیر کرد.
- فرهنگ نویسی
در حوزه فرهنگ نویسی نیز از کتاب «فەرهەنگی ڕوەکناسیی کوردستان» تالیف «ایرج مرادی» تقدیر شد.
- دینی عرفانی
در این بخش،« فخرالدین آمیدیان » برای کتاب «ڕاڤه‌ی مه‌سنه‌ویی مه‌وله‌وی» جایزه شایسته تقدیر قلم هەژار را دریافت کرد.
- تاریخ
در بخش تاریخ، « کۆی به‌رهه‌مه‌کان » از «کیوان آزاد انور» جایزه شایسته تقدیر قلم هەژار را از آن خود کرد.
- تحلیل رمان
در این حوزه، « ذ‌کریا بزدوده» با اثر « بنەماگه‌لی ئه‌ده‌بی چیرۆک » توانست شایسته تقدیر شناخته شود.
- ترجمه
در بخش ترجمه دو اثر و شش نویسنده شایسته تقدیر اعلام شدند. نخست از « رضا کریم‌مجاور» برای برگردان کردی به فارسی کتاب «شهر نوازندگان سفید» اثربختیارعلی تجلیل شد. نیز، درهمین بخش، از ابراهیم شادمان، سرگل آرش، میراد میلان، رونیا چالی و بسام مصطفی مشترکا برای برگردان کتاب ۷ جلدی«دیرۆکا وێژه‌یا کوردی » اثر « معروف خزنه‌دار» تقدیر شد.
- ترجمه کودکان
در حوزه ترجمه کودکان از دو نویسنده به صورت مشترک تجلیل شد. از « زاهد آرامی» به جهت برگردان کتاب« نەقڵەکانی من و بابەم » اثر «ایرج جهانشاهی» و از « لیلا صالحی» برای برگردان کتاب« ماسی کۆڵکەزێڕینە » اثر «مارکوس سیستر».
- ئه‌ده‌بی کودکان
بخش ادب کودکان از چهار نفر، دو به دو مشترک به خاطر «مجموعه آثارشان» تقدیر شد.
شیلان گیلانی و سمیرا زمانی منفرد مشترکا دربخش ادب کودکان جایزه شایسته تقدیر را دریافت کردند. نیز درهمین بخش، مجموعه آثار یحیی علوی فرد و فرید راژین مشترکا شایسته تقدیر دانسته شدند.
منبع: هفته نامه سیروان
هر نوع بازنشر این متن با ذکر منبع «خانه کتاب کُردی» مجاز است.
